Samen water vasthouden en goed bodembeheer kan een snede gras per jaar meer opleveren, zo ervaren de deelnemers aan het project ‘Bodem, Water, Biodiversiteit’ (BWB) te Leende. Het mes snijdt zelfs van twee kanten want enerzijds wordt water vastgehouden en in de bodem geïnfiltreerd en anderzijds wordt wateroverlast lager in het beekdal voorkomen.

Wij zijn te gast bij Harrie Maas, voorzitter van de Plattelandsvereniging te Heeze-Leende. Op tafel ligt een plattegrond van het gebied waar zijn boerderij staat. Jong ontginningslandschap, vrij grote percelen, overwegend veehouderij, het reliëf is er gering. Met zijn hand schetst Harrie een denkbeeldige cirkel op de kaart. ‘Honderd hectare beslaat ons initiatief,’ vertelt hij ‘en we verwachten dat we over niet al te lange tijd ons gebied nog wel kunnen verdubbelen.’  Ook breiden we ons initiatief uit naar andere gebieden in ons werkgebied.

Duurzaam beekdal

Het project BWB zag het levenslicht in 2018. Plattelandsvereniging Hei, Heg & Hoogeind inventariseerde de belangstelling voor projecten op het gebied van Bodem, Water en Biodiversiteit. Bijeenkomsten van agrariërs van Hei, Heg & Hoogeind met Nick van Eekeren, senior onderzoeker aan het Louis Bolk Instituut en Marco Arts, hydroloog bij Waterschap De Dommel gaven richting aan het initiatief. 

De inzet was om met goed bodembeheer en water-vasthouden meer biodiversiteit het boerenland in te halen. Samen kwamen zij tot de afbakening van een pilotgebied waarin acht boeren, schouder aan schouder, met het experiment aan de gang wilden gaan: ‘proberen en leren van onze ervaringen’, luidde het credo.

Op de koppen van het landschap moet het gebeuren!

‘Een robuust beekdal ontstaat op de koppen van het landschap’. Daarom werd het gebied zorgvuldig geselecteerd met als criteria: hoog in het watersysteem, enige mate van verval, de aanwezigheid van vlakliggende parallelle bermsloten en iedereen binnen het gebied moest mee willen doen. Met de plaatsing van LOP-stuwtjes zou het water vastgehouden worden, terwijl ingrijpen nog mogelijk blijft. Mocht het water te hoog aan de lippen komen te staan, dan neem je een of meer plankjes uit de stuw.

Stuwen en sturen

Niet alleen wordt het water vastgehouden en geïnfiltreerd in het gebied, het wordt ook verdeeld via parallelle, vlakliggende bermsloten. Zo blijft het water breed beschikbaar.

Geen water het gebied uit

Op onze vraag welke resultaten behaald zijn somt Harrie op dat er binnen de deelnemers in goed overleg en onderling respect samengewerkt wordt, dat er nu al ruim een jaar lang geen enkele stuw open heeft gehoeven en dat er nergens overlast is ontstaan. 

Wensen
Ja, er zijn ook nog wensen op te tekenen. Ten eerste spreken de boeren de wens uit dat ook in het stedelijk gebied water geïnfiltreerd wordt. Juist hoog in het systeem hemelwaterafvoeren afkoppelen en aan het grondwater ten goede laten komen.

Een tweede wens betreft de haarvaten. Sommige sloten in eigendom van Waterschap of gemeente zouden wellicht gedempt of verondiept kunnen worden om nog beter water vast te houden. De oppervlakte kan dan overgedragen worden aan de agrariër. Het idee is dat dan de breedte van de voormalige sloot ingericht kan worden voor conditionaliteit of ecodiensten. Dat zou dan ruimte bieden aan biodiversiteit zoals een hakhoutsingel met kruidenranden. 

Wie meer wil weten kan zich richten tot m.leesberg@monique